Yaşadığımız felaketin ardından ülkemizin gündemi, depreme dayanıksız binalar. Bu binalara konutlar kadar iş yerleri de dahil. Peki çalışanlar günlerinin önemli bir kısmını geçirdikleri iş yerlerinin depreme dayanıklılığının test edilmesi için neler yapabilir? Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz anlattı.
Kahramanmaraş’ta 6 Şubat’ta yaşadığımız büyük felaket, sonrasındaki yüzlerce artçı sarsıntı ve ardından pazartesi akşamı Hatay’da meydana gelen 6.4 ve 5.8 büyüklüğündeki iki deprem… Yaşananlar, ülke genelinde binaların güvenliğini gündeme taşıdı.
Depremlerin gece saatlerinde gerçekleşmesinin de etkisiyle akla ilk gelen konutların sağlamlığı olsa da çalışanların gününün büyük bir bölümünü geçirdiği işyerlerinin dayanıklılığı da bir o kadar önemli.
Peki iş yeri binalarının güvenliğinden endişe eden çalışanların bu bağlamda hakları ne? Çalışanlar işyerlerinin depreme dayanıklılığının test edilmesi için neler yapabilir?
Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz sorularımızı yanıtladı.
1) Çalışanlar iş yerlerine deprem dayanıklılık testi yaptırabilir mi?
Riskli yapı tespitini doğrudan yaptırma hakkına sahip olanlar, o taşınmazda malik olanlardır. Bu kapsamda malik olanların herhangi bir hisseye sahip olması, genel kurul yapılması veya yönetici gibi bir niteliği olmasının bir önemi yok.
Bu sebeple, şirkette çalışan personelin doğrudan riskli yapı tespiti yaptırabilme imkânı bulunmaz. Bu kişiler öncelikle işçi ise işverene, kiracı işveren ise mal sahibine binanın güçlü olup olmadığını sormalı ve yakın zamanda alınmış bir rapor varsa göstermelerini istemeli. Hatta binada bir güçlendirme yapılmış ise bu konuda bilgi verilmesini de talep etmeli.
2) İşveren deprem dayanıklılık testini kabul etmezse, çalışan ne yapabilir?
İşveren deprem dayanıklılık testini kabul etmek zorunda değil. Bu kapsamda bunu yaptırmayan işveren hakkında herhangi bir hukuki yaptırımda da bulunulamaz.
Ancak riskli yapı tespitini talep etmek için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’ne şikâyet yolu açıktır. İl müdürlüğü eğer taşınmazla ilgili bir risk görüyorsa maliklere yazı yazarak 30 gün içerisinde bu raporun aldırılmasını ister. Eğer malikler almazsa bizzat kendisi aldırarak masrafını da maliklerden ister.
Dolayısı ile çalışanlar açısından doğrudan riskli yapı tespiti yaptırmak mümkün olmasa da dolaylı olarak şikâyet yolu ile bunu istemeleri mümkün.
3) Apartmanda bir kişinin istemesiyle dayanıklılık testi yapılabiliyor. Genelde binaların en alt katlarında bulunan dükkânlarda da aynı durum geçerli mi?
Apartmanda daire veya iş yeri diye bir ayrım bulunmaz. Dolayısıyla o apartmanda bulunan tüm bağımsız bölüm malikleri taşınmazın niteliğine bakılmaksızın riskli yapı tespitini yaptırabilir. Bu kapsamda riskli yapı tespitini doğrudan yaptırabilmesi için iş yeri sahibinin aynı zamanda o bağımsız bölümün maliki olması gerekir.
Iş Yeri sahibinin kiracı olması halinde durum biraz daha farklı. Kişinin dolaylı olarak şikâyet yoluna başvurması ve ancak şikâyeti uygun görülürse yine maliklerce riskli yapı tespiti yaptırılması veya yapamazlarsa idare tarafından yaptırılması sağlanabilir.
4) Bazen binanın tamamı bir iş yerine aitken bazen de sadece bir katı ait oluyor. Sadece bir katın iş yerine ait olduğu durumda Deprem dayanıklılık testi süreci nasıl işler?
Riskli yapı tespiti esaslarına göre kat yüksekliği esası vardır. 8 kat ve üzeri yapılarda her katta riskli yapı tespiti yapılması ve bu kapsamda belirlenen bölgelere girilmesi zorunlu iken 8 kat altındaki yapılarda kritik katlardan karot alınması yeterli.