İki yıl önce yaşanan 6 Şubat depremleri, konutlarda ve endüstriyel binalarda yapı stoğu kalitesinin önemini bir kez daha hatırlattı. Türkiye’nin ilk akredite deprem ve yangın test ve eğitim merkezi olan Allianz Teknik’in deprem bölgesi saha incelemeleri sonrası TÜSİAD ile hazırladığı rapor, depremlerin yıkım gücünü ve verdiği hasarı azaltmada yapısal olmayan etkilerin de önemli olduğunu ortaya koyuyor. Allianz Türkiye Risk Mühendisliği ve Allianz Teknik Direktörü Dr. Ceyhun Eren, özellikle endüstriyel binalarda yapısal olmayan elemanlardan kaynaklanan büyük maddi zararlar, deprem sonrası yangınlar, enerji ve iş kesintileri yaşandığını tespit ettiklerini söyledi.
Tüm Türkiye’yi etkileyen Kahramanmaraş merkezli deprem felaketi, ülkemizin deprem gerçeği ile yüzleşme gerekliliğini bir kez daha hatırlatıyor. Ülkemizin deprem geçmişi göz önünde bulundurulduğunda olası riskleri azaltmak ve depreme önceden hazırlanmak kritik önem taşıyor. Allianz Türkiye’nin deprem ve yangın konusunda toplumsal risk farkındalığını artırmaya katkıda bulunmak amacıyla 2019 yılında hayata geçirdiği Allianz Teknik, Türkiye’nin ilk akredite deprem ve yangın test ve eğitim merkezi olarak öne çıkıyor. Depremlerin hemen ardından TÜSİAD Deprem Görev Gücü ile sahaya inerek incelemelerde bulunan Allianz Teknik ekibi, özellikle endüstriyel binalara yönelik tespit ettikleri önemli konuları, “Kahramanmaraş Depremlerinden Öğrendiklerimizle Endüstriyel Binaların Daha Dayanıklı Hale Getirilebilmesi için Alınabilecek 10 Aksiyon” raporu ile kamuoyuyla paylaştı.
Dr. Eren: “Yaşananlardan ders alarak depremin yıkıcı etkilerini azaltmak mümkün”
Raporu kaleme alan Allianz Teknik Direktörü Dr. Ceyhun Eren, deprem felaketinden alınması gereken dersleri 10 başlıkta ele aldıklarını belirterek, “Deprem sonrası, çok yönlü düşünmek gerektiğinden yola çıkarak Allianz Teknik ekibimizle sahada detaylı incelemeler ve analizler yaptık. Bu noktada daha çok endüstriyel binalara odaklandık ve sadece yapısal değil yapısal olmayan etkilerin de önemli olduğunu gördük. Yapısal sorunu ya da hasarı olmadığı halde yangınlar nedeniyle kullanılamaz hale gelen binalar ve bunun sonucunda da iş kesintileri yaşandığını gözlemledik. Gerek maddi kayıpların eksiksiz tazmini gerekse iş kesintileri karşısında da güvenceye sahip olmak adına deprem sigortasının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha teyit ettik. Sahada özellikle endüstriyel binalara yönelik olarak tespit ettiğimiz önemli konuları, TÜSİAD için hazırladığımız raporumuz ile özetlemeye çalıştık. Ülkemizin deprem gerçeğini unutmayarak, olası depremler sırasında can ve mal kayıplarımızı en aza indirebilmek ve iş devamlılığını sağlayabilmek adına önlemlerimizi şimdiden alarak, depremin yıkıcı etkilerini hep birlikte azaltmamız mümkün” dedi.
“Kahramanmaraş Depremlerinden Öğrendiklerimizle Endüstriyel Binaların Daha Dayanıklı Hale Getirilebilmesi için Alınabilecek 10 Aksiyon” raporunun öne çıkan başlıkları:
1. Bina İnşa Edilmeden Önce Zemin Etüdünün Yapılıp Yapılmadığını Kontrol Etmek
Depremlerde yapıların maruz kalacağı deprem ivmesi belirlenirken depremin odağına olan uzaklığı kadar zemin yapısı ve konumu da önem taşır. Zemin sıvılaşmasının olduğu, yer altı su seviyesinin yüksek seyrettiği gevşek zeminler, sarsıntı sırasında binaların mukavemet gücünü azaltır ve çökmeye neden olur. Bunu engellemek için inşa öncesinde ayrıntılı zemin etüdünün uygun şekilde yapılıp yapılmadığını kontrol etmek gerekiyor.
2. Deprem Performans Analizi Yaptırmak
Yapılan incelemeler ve detaylı analizlere göre aslında binaların yıkılmasının nedeni, kullanılan yapı elemanlarının yeterli derecede yer değiştirme ya da şekilde değiştirme yapamamasıdır. Kontrollü hasar ya da can güvenliği performans hedefi ile tasarlanan konut binalarında ve endüstriyel yapılarda Türkiye Deprem Yönetmeliği’ne göre deprem performans analizleri gerçekleştirilerek belirlenen risklere karşı gerekli aksiyonların alınması oldukça önemlidir.
3. Deprem Performans Analizinde İşçilik ve Malzeme Kalitesi Konularına Dikkat Etmek
Deprem performans analizi sırasında malzeme özellikleri ve yerleşim detaylarını dikkatli bir şekilde incelemek oldukça önemli. Buna göre analiz raporunda işçilik, malzeme kalitesi, karot değerlendirmesi ve önemli donatılara yönelik ölçümlerin yapılmış olmasına dikkat etmek gerekiyor.
4. Yapısal Olmayan Tehlikeler için Risk Analizi Yaptırmak
Deprem sırasında binalarda proje, malzeme, işçilik, konum, zemin gibi nedenlere bağlı olarak gelişen yapısal risklerin yanı sıra yapısal olmayan riskler de de ortaya çıkar. Yapısal olmayan riskler arasında asansörlerin halatlarının koparak zarar görmesi, yağmurlama sisteminin veya doğalgaz borularının kırılması, rafların devrilmesi, camların kırılması, asma tavanların çökmesi, elektrik panosu ve bilgi sistemlerine ait kabinlerin devrilmesi yer alır. Bu noktada jeneratör, trafo, sanayi tipi panolar, bilgi işlem kabinleri ve tesisatlara yönelik malzemelerin satın alma aşamasında akredite deprem test raporunun bulunup bulunmadığına dikkat edilmesi önem taşıyor.
5. Tasarım Kusurlarına Dikkat Etmek
Binalarda meydana gelen deprem hasarları, mimari kusurlar nedeniyle de yaşanabilir. Binaların oturma alanlarının dikdörtgen ya da kare yerine U, T, L biçiminde olması, binaların giriş kat üstünden itibaren daha geniş alana sahip olması (çıkma yapı tarzı), binaların giriş katında mağaza ya da dükkân bulunması, üst katların konut olarak kullanılması gibi tasarımlar mimari açıdan kusurlu görülen tasarımlar arasında yer alır.
6. Bina Tasarımı Sırasında Risk Analizi Yaptırmak
Binalar henüz tasarım aşamasındayken risk analizi yaptırılması oldukça önemlidir. Deprem tehlikesi hesaba katılmadan yapılan tasarımlar, revizyonlar ve ek yapılar binalarda beklenmedik ve öngörülemeyen hasarların meydana gelmesine yol açabilir.
7. Çatı Tipi Güneş Panelleri Kurulmadan Önce Hem Statik Hem Dinamik Analiz Yaptırmak
Binaların tasarımı esnasında hesaba katılmayan ilave yükler, deprem sırasında çatıların çökmesine ve kolonların ikincil ağırlıklara maruz kalmasına yol açabilir. Verimli ve tasarruflu enerji tüketimi için çatı tipi güneş panelinden yararlanmak isteyenlerin bu konuyu değerlendirmesi ve dinamik analiz yaptırması çok önemlidir.
8. Deprem Sırasında Meydana Gelebilecek İkincil Riskler için Önlem Almak
Deprem sırasında meydana gelen ikincil riskler de en az deprem kadar yıkıcı ve hasar verici olabilir. Isı ve gaz kaynaklarının standartlara uygun şekilde sabitlenmesi olası yangın riskini ortadan kaldırmaya yardımcı olur. Bunun yanı sıra binalarda yangın algılama ve otomatik söndürme sisteminin kurulması da oldukça önemlidir.
9. Kapsamlı Bir Deprem Sigortası Yaptırmak
Depremlerin ardından meydana gelen maddi hasarların tazmin edilmesinin yanında olası iş durması/kâr kaybı gibi ek teminatların da kapsama dahil edilmesi normal yaşam düzenine dönebilmeye imkân tanır.
10. Ayrıntılı İş Süreklilik Planı Hazırlamak
İş süreklilik planlarının kapsamları genişletilerek özellikle deprem gibi bölgesel tehlikelere karşı çok daha gerçekçi bir biçimde hazırlanmalıdır. İş süreklilik planlarının, kritik çalışanların evlerinin risk seviyesinin belirlenmesi, evi ağır hasar görebilecek çalışanların barınma ihtiyaçlarının karşılanması için çözüm önerileri, çalışanlara psikolojik destek verilmesi, tesis binalarına yapı sağlığı izleme sistemi kurulması gibi konuları da kapsaması gerekir.