Dünya nüfusunun artışı, çevre sorunları, teknolojik gelişmeler gibi sebepler ülkeleri yeni arayışlara itiyor. Daha önce örnekleri olan ‘yapay’ şehirler, önümüzdeki yıllarda da sıklıkla gündeme gelecek gibi görünüyor. Mısır’da ‘Yeni İdari Başkent’ yükseliyor, Suudi Arabistan imalat ve turizm gibi sektörleri ülkeye çekebilmek için devasa şehirler kurmayı planlıyor, ABD’de yeniden başkan olmak için yarış veren Donald Trump, kurulmasını önerdiği 10 yeni ‘özgürlük şehri’ni ‘Yeni Amerikan Rüyası’ olarak görüyor! İşte dünyadan ‘yeni şehir’ projeleri…
The Economist, dünyada şehir kurmanın bir furya haline geldiğini belirterek konuyla ilgili bir haber yayımladı. Mısır’dan Brezilya’ya, Hindistan’dan Kenya’ya birçok ülkenin inşa ettiği ve planladığı şehirler dikkat çekiyor.
MISIR’IN ‘YENİ İDARİ BAŞKENT’İ
Mısır, başkent Kahire’deki yoğunluk sebebiyle 2015 yılında yapımına başlanan yeni bir şehir kuruyor. ‘Yeni İdari Başkent’ olarak isimlendirilen projeyle şehrin, idari ve ekonomik merkez olması planlanıyor. Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi’nin projesi olan şehir, Kahire’ye 60 kilometre uzaklıkta yer alıyor.
6,5 milyon kişinin yaşayacağı tahmin edilen şehir, yaklaşık 700 kilometrelik bir alana kuruluyor. Cumhurbaşkanlığı, başbakanlık, bakanlıklar, parlamento bu şehre taşınacak. Afrika’nın en yüksek binası olarak tasarlanan ‘Iconic Kule’nin yapımı da sürüyor. Mısır, bu şehrin dışında 5 şehrin daha yapımını sürdürüyor ve çok daha fazlasını inşa etmeyi amaçlıyor.
Hindistan, 8 yeni yaşam alanı kurmayı düşünüyor, Irak’ta planlanan 5 yeni şehirden birinin temelleri atıldı bile…
TRUMP’IN ‘YENİ AMERİKAN RÜYASI’
ABD’de yeniden başkan olmak için yarışan Donald Trump, gelişmemiş bölgelerde Washington DC büyüklüğünde, 10 ‘özgürlük şehri’ yapmayı öneriyor. Trump’ın fütüristik önerisine göre; ‘yeni bir Amerikan geleceğinin yaratılacağı’ şehirlerin sokaklarında uçan arabalar gezecek! Trump, ABD’nin otomobil devrimine öncülük ettiği gibi, uçan araçlar konusunda da öncülük etmesi gerektiğini söylüyor. Yarışmalarla bu şehirlerin inşa edilmesini gerektiğini belirten Trump, bu projeyi ‘Yeni Amerikan Rüyası’ olarak görüyor.
The Economist’e göre; ABD’de yatırımcılar, Kaliforniya’da yeni bir şehir kurmak için yıllardır gizlice arazi topladı. Milyarder Bill Gates ile Marc Lore da Arizona ve Nevada çöllerinde kendi metropollerini kurmak için planlar yapıyor.
Birleşmiş Milletler’in tahminine göre 2050’ye kadar kentlerin nüfusu 2,5 milyar kişi daha artacak, bu kişilerin çoğu kentlerin zorlu bölgelerinden çıkacak. Şu anki ‘yoksul’ dünyada kentlerin büyük bölümünde arazi anlaşmazlıkları, gecekondu mahalleleri ve altyapı sıkıntıları kalkınmayı engelliyor. Bazıları bunları onarmaktansa yeni bir şehir kurmanın daha az maliyetli olduğunu düşünüyor. Aralarında Steve Jobs’ın eşi Laurene Powell Jobs ile LinkedIn’in kurucularından Reid Hoffman’ın da olduğu bir grup, San Fracisco’nun dışında yeni bir kasaba kurma girişimini sürdürüyor. ‘California Forever’ isimli proje, San Francisco’daki büyük konut sıkıntısını da göz önüne alarak, “evler, işler ve temiz enerji” planlarını kasım ayında halk oylamasına sunacak. Onay gelirse şehir, şu anda tarım arazisi olan 60 bin dönümlük alanda 400 bin kişiye ev sahipliği yapacak. Şehirde okullara, iş yerlerine ve mağazalara otomobil kullanmadan ulaşılabilmesi amaçlanıyor. ’15 dakikalık şehir’ olarak da tanımlanan bu yaşam alanları dünyada birçok ülkenin gündemde. Hindistan’daki Dholera ve Bill Gates’in Arizona’da kurmak istediği Belmont da trafikten uzak, duş almak için en çevre dostu zamanı bile söyleyecek sensörlerin kullanılacağı akıllı şehir planları arasında.
SUUDİ ARABİSTAN İMALAT VE TURİZMİ GELİŞTİRMEK İÇİN YENİ ŞEHİRLER PLANLIYOR
Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman, yeni metropollerle, ülkesinde eksik olan finansal hizmetler, imalat ve turizm gibi sektörleri çekeceğini umuyor. Kızıldeniz boyunca çöle kurulması planlanan ‘NEOM’ projesinde yapay denizlerden, devasa enine gökdelenlere kadar birçok farklı düşünceyi barındırıyor. ‘Sıfır karbon’lu şehirde 2045 yılında 9 milyon kişinin yaşaması için çalışmalar sürüyor. NEOM’un başlangıç maliyeti 319 milyar dolar!
Bitcoin’i resmi para birimi haline getiren El Salvador, bir kripto şehri kurmak istiyor. Şehrin finansmanı için bitcoin ile ödeme yapan tahvillerin satışa çıkarılması planlanıyor.
The Economist, bu sıralanan projelerin bazılarının devasa maliyetler nedeniyle hayaletlere dönüşebileceğini belirtiyor. Elektrik, internet ve yollar için harcanacak altyapı giderleri olağanüstü büyük rakamlara ulaşabiliyor.
BAŞARILI ÖRNEKLER
Geçmişte kurulan başarılı ‘yeni şehir’ örnekleri de mevcut. Brezilya’da 1956-1960 yılları arasında inşa edilen ve başkent ilan edilen Brasília ile Hindistan’da 1953’te Haryana ve Pencap eyaletlerinin ortak başkenti olan Çandigar bunlar arasında gösteriliyor. Brasília’nın nüfusu yılda yüzde 1,2 ile ulusal ortalamanın iki katından fazla artarken, Çandigar şu anda kişi başına Hindistan’ın en zengin dördüncü bölgesi durumunda. İngiltere’de 1960’larda kurulan, Londra yakınlarında yer alan Milton Keynes ile Washington DC’nin dışında planlanmış bir kasaba olan Reston da bir başka başarı hikayesi olarak gösteriliyor.