Artan faizler, BDDK’nın kredi kısıtlaması ve mevduatın cazibesi yatırım için ev alacaklara fren yaptırdı. İhtiyaç amaçlı alım yapıldığını ancak yatırımcıların piyasadan çekildiğini belirten sektör temsilcileri, “Konuta yatırım yapayım düşüncesi artık yok. Talep düşünce ikinci elde ev sahipleri indirim yapmaya başladı” dedi.
Artan enflasyona karşı parasının değerini korumak isteyenler en güvenli liman olarak konutu görünce satışlarda ciddi artış yaşanmıştı. Ancak kamunun konutu yatırım aracı olmaktan çıkarma hamleleri ve ekonomik gelişmeler tabloyu tersine çevirdi. Son haftalarda yatırım amacıyla ev alanların piyasadan çekildiği, ihtiyaç amaçlı alımların gerçekleştiği belirtiliyor. Evini satmak isteyenlerin ise talep düşüşü nedeniyle pazarlık payını arttırdığı ifade ediliyor. Peki konut yatırımı neden zayıflıyor?
İŞTE ÖNE ÇIKAN NEDENLER
* Konut kiralarına gelen yüzde 25 zam sınırının bir yıl daha uzatılması, kira geliri beklentisi ile ev alanları olumsuz etkiledi. Hatta kiracılı evlerin satışı arttı.
* Hızla artan kredi faizleri, bankaların kredi verme konusundaki isteksizliği alıcıları zorladı.
* Konut fiyatlarındaki artış kimi kesimde ‘acaba daha çok prim yapmaz mı’ endişesi yarattı.
* Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) yatırım için ev alanlara kredi musluklarını kısması en dikkat çeken hamle oldu. Alınan karara göre mevcutta bir evi olan tüketici (kendisi, eşi ya da 18 yaşından küçük çocuğu adına) yeni bir ev daha isterse, evin değerinin yüzde 90’ı değil, yüzde 22.5’i kadar kredi çekebilecek. Örneğin; yatırımcı 3 milyon lira değerinde ev için 2 milyon 700 bin lira değil, 675 bin lira kredi çekebilecek. Peşinat olarak da 300 bin lira değil, 2 milyon 325 lira ödemesi gerekecek.
* Son olarak mevduat faizlerindeki hızlı yükseliş birikimi olanlar için konut dışında bir alternatif oluşturdu.
EVİ OLMAYAN FIRSATI BEKLİYOR
Kamu yatırımcılara ‘bekle’ derken hiç evi olmayanlar için bir kredi kısıtlamasına gitmiyor. Üstelik Orta Vadeli Program’a göre yeni bir kampanya da bekleniyor. “Dar gelirli vatandaşların konuta erişim imkânı artırılacak” denilen programda, “Kamunun uygun koşullarda sağladığı konut kredileri ilk kez konut edinimini destekleyecek, dar ve orta gelirli vatandaşlar için belirli standartlarda ve uygun fiyat aralığında olacak şekilde yeni başlayan projelere tesis edilecek” ifadelerine yer verildi. Henüz yeni kampanya netleşmese de beklenti vadenin 15 yıla uzaması, faizin yüzde 1.20’lere çekilmesi.
‘DURAKLAMA DEVRİ YAŞANIYOR’
“Konutta duraklama devri yaşanıyor” diyen Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Başkanı Hakan Akdoğan şu değerlendirmeyi yaptı: “Piyasada yatırım iştahı yok. Şu günlerde sadece ihtiyaç amaçlı alımlar gerçekleşiyor. Ya da evini satıp yenisini almak isteyenler var. Bunun en önemli nedeni kredi musluklarının kısılması ve mevduattaki yükseliş. Vatandaş bu dönemde yatırım amaçlı ev almaktan uzaklaşıyor. Ancak kısa dönemde getirisi iyi olsa da, uzun dönemde bu tercih kâr mı zarar mı iyi değerlendirilmeli. Çünkü geçen zamanda evin değeri de yükselecek. Bankadan bekleyen tutar o evi almaya yetmeyecek.”
İkinci el piyasada satıcıların pazarlık payını arttırdığını belirten Akdoğan, “Haftalık zam yapan, tek kuruş indirime yanaşmayan mülk sahipleri artık yok. Ev ilanda bekliyor, alıcı olmayınca aciliyet durumuna göre yüzde 5 ile 15 bandında indirimler yapılıyor” dedi.
‘ARSA-TARLA TERCİH EDİLİYOR’
Yüzlerce Emlak ofisini bünyesinde barındıran MasterTürk Grubu Başkanı Gökhan Taş, artık ihtiyaç odaklı Konut alımı yapıldığını, Yatırım amaçlı alımların sona erdiğini dile getirdi. Taş, “Tüketici konutu değil arsa ve tarlayı yatırım aracı olarak görüyor. Bu alanda satış adetleri konut satışını aştı” dedi. İkinci elde ‘alıcı piyasasına’ geçildiğini dile getiren Taş, “Ev sahibi bugün nisan-mayıs ayındaki fiyatı kabul ediyorsa mülkünü satabiliyor. Bu da Dolar bazında yüzde 35 düşüş anlamına geliyor. Özellikle lüks konutta, 25 milyon lira üzerindeki mülklerde indirimler başladı. Geçtiğimiz aylarda 40 milyon liralık ev için 35 milyon lira teklifi reddedenler, bugün 30 milyon liraya tamam demek zorunda kalıyor. 2024 yılında da alıcı piyasasının süreceğini öngörüyorum. TL bazında fiyatlar asla düşmez, ama enflasyon artışı kadar bir artış da beklemiyorum” ifadelerini kullandı.